MIEJSCE PAMIĘCI
(1932 – 1945)
Józef Goebbels od 1933 r. szef Ministerstwa Oświecenia Publicznego i Propagandy otrzymał całkowitą kontrolę nad wszystkimi ówczesnymi mediami (prasa, radio, film, teatr), oraz szeroko pojętą sztuką (literatura, muzyka, plastyka).
Środki propagandy goebbelsowskiej nie ograniczały się do słowa mówionego i pisanego, dotyczyły również tworzenia mitów, rytuałów i ceremonii. Przykładem takiego mitu użytego przez propagandę było hasło Blut und Boden – Krew i ziemia. Nawiązywało ono do dążenia prawicy niemieckiej do ucieczki od „zepsucia” miejskiego życia i powrotu do przed przemysłowych form gospodarki rolnej i wiejskiej prostoty.
W ramach tego hasła organizowano corocznie wielkie widowisko z okazji „Święta Plonów”. Widowiska odbywały się w tzw. stylu „Thing” nawiązującym do starożytnych, północno – germańskich zgromadzeń ludowych organizowanych w wybranym specjalnym otoczeniu pod gołym niebem. Podobnie Goebbelsowskie zgromadzenia „Thing” odbywały się w specjalnie zbudowanych amfiteatrach na wolnym powietrzu w wybranym specyficznym otoczeniu. Miejsca te w terminologii propagandowej nosiły nazwę Thingplatz lub Thingstätte i były jedyne w swoim rodzaju. Po 1936 r. zaczęto określać je jako Feierstätten lub Freilichtbühnen – Miejsca uroczystości, teatry na wolnym powietrzu. Na nich ludność podczas „ludowych mitingów” oglądała widowiska teatralno – propagandowe pisane w specjalnym stylu „Thing”.
Początek tych widowisk dały dożynki zorganizowane po raz pierwszy 1.10.1934 r. w Bücheburgu koło Hameln oraz monumentalne widowisko „Tryumf woli” zorganizowane na „Parteitagu” w Norymberdze we wrześniu 1934 r. Na tym ostatnim architekt Hitlera Albert Speer był autorem „Katedry światła”- konstrukcji świetlnej zbudowanej ze 130 snopów światła reflektorów przeciwlotniczych.
Spektakle miały wzmocnić „wspólnotę etniczną” – Volksgemeinschaft. Uczestnicy widowisk doświadczali zjednoczenia własnego „ja” z odradzającą się „wspólnotą etniczną”. Jej uosobieniem była mistyczna jednostka – Adolf Hitler.
W 1935 r. nakładem wydawnictwa „Druk und Verlag H.S.Madrasch Soldin” w Myśliborzu ukazała się książka – informator pt. „Soldin ein Heimatbuch” autorstwa Rudolfa Gottschalka. W rozdziale „Unser Ehrenmal” – „Nasze miejsce pamięci” została przedstawiona historia myśliborskiego Thingplatz, które po 1945 r. do dzisiaj nazywane jest potocznie przez myśliborzan „Na wieży”.
Według autora propozycja budowy „wieży” została przyjęta na zebraniu w „Dniu Pamięci” (24.03.1930 r.). Pomysłodawcą budowy był ówczesny przewodniczący Związku Kombatantów, adwokat Stephani. W realizacji przedsięwzięcia brały udział stowarzyszenia i regionalne gazety, oraz wszyscy mieszkańcy powiatu, jak również tutaj urodzeni mieszkający poza jego granicami.
Dzięki proboszczowi dr Wieneke rada gminy kościoła kolegiackiego podjęła decyzję o podarowaniu gruntów pod budowę. Autorem projektu był profesor Rüster z Berlina, kierownikiem budowy był architekt powiatowy Schmidt. Zarząd Miejski pod przewodnictwem burmistrza Ericha Eichholza doprowadził do założenia tarasów i budowy ulicy dojazdowej Hindenburg Alee, (dzisiejsza ulica Daszyńskiego).
2 września 1932 r. wbito w ziemię pierwszą łopatę, a 4 grudnia przy dźwiękach dzwonów kolegiaty myśliborskiej odbyło się poświęcenie „miejsca pamięci” („wieży”), a „Z wieży ku niebu zapłonął ofiarny płomień”. Autor w tym miejscu stwierdził że: „Będziemy przychodzić na Thingplatz jako opiekunowie niemieckiego miejsca pamięci narodowej i niemieckiej wspólnoty narodowej”.
W tym miejscu corocznie organizowano uroczystości według obowiązującego kalendarza:
KALENDARZ UROCZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCY W NIEMCZECH HITLEROWSKICH
- 30.01. nominacja Hitlera na kanclerza Rzeszy
- 24.02. rocznica ponownego założenia NSDAP w 1925 r.
- 24.03. Narodowy Dzień Żałoby – przemianowany przez hitlerowców na Dzień Pamięci Bohaterów
- 20.04. urodziny Hitlera
- 1.05. Narodowe Święto Pracy
- 2 niedziela maja Dzień Matki
- czerwiec Dzień Przesilenia Letniego
- wrzesień krajowy zlot partyjny, Parteitag w Norymberdze
- 1.10. Dożynki (Blut und Boden)
- 9.11. rocznica puczu monachijskiego w 1923 r.
Na założenie architektoniczne wybrano miejsce nad Zatoką Ptasią Jeziora Myśliborskiego na wysokości 69,1 m n.p.m. Wieżę zbudowano z cegły klinkierowej. W dolnej części pod arkadą zwieńczoną neoromańskim łukiem znajdowała się nisza w której na ścianie prawdopodobnie obok „Żelaznego Krzyża” widniał napis (w wolnym tłumaczeniu):
„ Stoimy mocno na niemieckiej ziemi, wierni i silni,
Silnymi rękoma bronimy naszą sól ziemi”
Nad arkadą wieży umieszczono napis: „Niemcy nie zapomnijcie Wersalu”.
W wydawnictwie pt. „Soldin am See” drukarni „Madrasch” zamieszczone jest zdjęcie makiety myśliborskiego „Thingplatz”, a na stronie internetowej www.thirdreichruins.com/thingplatz.htm znajduje się informacja datująca ten obiekt na lata 1934 –1939. Ponieważ „wieża” została wybudowana w 1932 r., należy przyjąć, że amfiteatr powstał w 1934 r.
Podobna wieża – pomnik, została zbudowana w Ośnie Lubuskim odległym od Myśliborza o 65 km, które było w latach 30 – tych stolicą powiatu Zachodnio – torzymskiego, Drossen, Kreis West – Stenberg.
W 1934 r. nad jeziorem Reczynek wytyczono miejsce na Thingplatz, w 1937 r. zbudowano pomnik im. Dietricha – Eckarta w formie wieży, autorstwa radcy budowlanego dr Gremmelta. Pomnik wzniesiony z kwadr granitowych posiada w dolnej części 4 arkady ostrołukowe.
opracował: Marek Karolczak
Najnowsze komentarze