Posted By RafS on 14 gru 2010 | 2 comments

Historia myśliborskiego kościoła jest bardzo obszerna, aby ułatwić zapoznanie się z nią, podzieliłem artykuł na kilka części, a poniższy spis treści ułatwi Ci dotarcie do wybranych treści.

Spis treści: 
1. Historia ogólna
2. Ołtarz
3. Ambona
4. Dzwony
5. Organy
6. Freski
7. Witraże
8. Kalendarium
9. Zdjęcia kolegiaty
10. Panorama
11. Prezentacja 3D

Pierwotnie była to budowla granitowa, której budowę prawdopodobnie rozpoczęto jeszcze w okresie przynależności Myśliborza do zakonu Templariuszy, to jest przed rokiem 1261. Obecnie w ścianach prostokątnego prezbiterium późnogotyckiego kościoła znajdują się znaczne partie murów pierwotnej budowli o regularnym układzie starannie ociosanych kwadr (kamieni granitowych) o wymiarach 22×30 i 27×36 cm. W ścianie południowej prezbiterium zachowała się archiwolta portalu ostrołukowego o ościeżach ciosowych, trzykrotnie schodkowanych. Na krawędzi zewnętrznego schodka jest widoczny wyżłobiony dekoracyjny rowek. Fragment muru z kwater granitowych występuje jeszcze w ścianie wschodniej prezbiterium.

Pierwszy kościół został zniszczony podczas najazdu księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego w 1271 roku. Odbudowany i ufundowany jako kolegiata pod wezwaniem św. apostołów Piotra i Pawła w 1298 roku przez margrabiego Albrechta III.

Obecna budowla została wzniesiona z kamienia i cegły w stylu gotyckim na początku XV wieku. Jest to orientowany, trzynawowy, halowy kościół z węższym prezbiterium prosto zamkniętym i kwadratową wieżą od zachodu. Od północy znajdują się dwie przybudówki: jedna przy nawie, prawdopodobnie dawna kaplica, druga przy prezbiterium, w której mieści się zakrystia. Prezbiterium pochodzi z XVI wieku. Również z tego wieku pochodzą sklepienia świątyni, kolebkowe z lunetami. Dawne gotyckie sklepienia nie zachowały się. Nawa główna oddzielona jest od naw bocznych dwoma ośmiobocznymi filarami z każdej strony.

Szczyt zachodni i wschodni nawy rozczłonkowany jest blendami ostrołukowymi i okrągłymi w układzie schodkowym. Wieża cztero-kondygnacyjna, w niej od zachodu portal renesansowy z 1585 roku. Kruchta (pomieszczenie pod wieżą) nakryta jest sklepieniem krzyżowym wspartym na czterech grubych służkach. W przejściu z kruchty do świątyni gotycka arkada ostrołukowa wiodąca do nawy głównej. Mury wieży są przeprute otworami okiennymi i dźwiękowymi, umieszczonymi między blendami. Dach stożkowy. Kościół wewnątrz jest tynkowany

Ołtarz

Istnieje wiele informacji o funduszach ołtarzy dla świątyni pochodzących z różnych lat. Miedzy innymi zapiski z roku 1399 mówiące o tym, że piwowarzy myśliborscy ufundowali za zezwoleniem Kapituły myśliborskiej, ołtarz dla kolegiaty, oraz że w latach 1618 – 1620 zbudowano ołtarz główny.

Obecny ołtarz został wykonany w 1697 roku w stylu barokowym w znakomitej pracowni w Królewcu (dzisiejsza Chojna), który był centrum krzewienia sztuki protestanckiej. Jest to jedyny ołtarz tego warsztatu na zachód od Warmii aż po daleką Saksonię. Autorem jest Heinrich Bernhard Hattenkerel.

Struktura ołtarza wykonana jest z drzewa iglastego i dębowego, a rzeźby z drzewa lipowego. Składa się z części środkowej i dwóch skrzydeł bocznych. W pionie ołtarz posiada układ architektoniczny, tzn. jest zbudowany z pięter rozwijających protestancki temat Chrystologiczny.

Retabulum, czyli środkowa główna część ołtarza, wsparte jest na dwóch kariatydach – postaciach kobiecych – symbolizujących Synagogę i Kościół, jako że w Kościele Chrystusa nastąpiło wypełnienie Starego Testamentu. Trzymają one w rękach symbole wiary, nadziei i miłości: kadzielnicę, gwiazdę i różę. W centrum znajduje się Chrystus na krzyżu. Po bokach czterej ewangeliści (św. Mateusz i Marek oraz Łukasz i Jan).

W predelli, dolnej części ołtarza, między kariatydami ukazana jest Ostatnia Wieczerza. Ta część wykonana w stylu gotyckim prawdopodobnie pochodzi z ołtarza znajdującego się pierwotnie w siedzibie zakonu Templariuszy(klasztorze, obecnie MOK).

Kolejne piętra przedstawiają Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie. Nie ujęto natomiast Bożego Narodzenia – nie mieści się ono w protestanckim ukazywaniu tematu Chrystologicznego.

Ołtarz jest zadziwiająco bogaty w rzeźby i ornamenty. Jest ich ponad 100, w tym 19 rzeźb pełnoplastycznych.

Pierwszej konserwacji tego dzieła dokonano w roku 1837. Ostatnio został pięknie odnowiony w 2004 roku(prace trwały od 1999roku).

Ambona

Obecna ambona, wybitne dzieło sztuki rzeźbiarskiej, pochodzi z około połowy XVII wieku. Znajdują się na niej malowane postaci czterech ewangelistów, oraz sceny ze Starego Testamentu, przedstawiające śmierć Jonasza i drabinę jakubową. Obrazy pochodzą z XVIII wieku. Nad amboną znajduje się rzeźba przedstawiająca pelikana, który dziobem rozrywa własną pierś, by swoim ciałem i krwią nakarmić głodujące pisklęta. W religii chrześcijańskiej jest on symbolem Jezusa Chrystusa karmiącego wiernych swoim ciałem i krwią.

Dzwony

Pierwsza informacja o dzwonach pochodzi z 1618 roku. W czasie wielkiego pożaru w 1655 roku dzwony uległy zniszczeniu. Największy dzwon odlał w 1718 roku Georg Schmidt. Na dzwonie znajdowała się inskrypcja w języku łacińskim: „In majorem Dei gloriam templi et nobis omamentum er tot tantisque ruinis me ab interitu revocarunt Senatus Popu-lusąue Soldinensis et fieri fecerunt anno 1718”. Ponownie został odlany w 1880 roku i otrzymał zawołanie: Chwała Bogu na Wysokości. Drugi dzwon po zniszczeniu w 1655 roku był kilkakrotnie odlewany, m.in. w roku 1895, kiedy otrzymał zawołanie: Pokój na Ziemi. Trzeci dzwon odlany w 1896 roku nosił zawołanie: Ludziom upodobanie. Dzwony, wykonane z brązu, w czasie I wojny światowej zostały przekazane na cele wojenne. 30 lipca 1917 roku zostały ufundowane trzy duże dzwony, ważące 2150, 800 i 460 kilogramów.

Organy

Pierwsze organy wykonał organmistrz Frani Heidenreich z synami, Thomasem i Franzem w 1575 roku. Arcydzieło Nowej Marchii stworzył w 1614 roku mistrz Paul Lindemann. Organy te, w czasie wojny trzydziestoletniej zostały zniszczone. Jak zanotował kronikarz: „Żołnierze rozebrali najpiękniejsze organy w Nowej Marchii znajdujące się w kolegiacie myśliborskiej. Na rynku myśliborskim przygrywali na piszczałkach organowych swoim kamratom do tańca”. Trzecie organy zbudował Mathias Kahl w roku 1688. Były one kilkakrotnie modernizowane i poddane renowacji. Kolejne organy zostały wykonane przez mistrza organowego C. A. Buchholz-a z Berlina w 1843 roku. Kilka razy przechodziły renowację, a ostatni remont został przeprowadzony w latach sześćdziesiątych XX wieku.

Freski

W kościele zostały odkryte dwa freski: jeden na ścianie dawnej kaplicy, przedstawiający św. Jana Chrzciciela(powstał w czasach współczesnych)  i drugi na ścianie arkady w kruchcie, przedstawiający Chrystusa Zmartwychwstałego.

Witraże

W południowej ścianie prezbiterium w dwóch trójdzielnych gotyckich oknach znajdują się dziewiętnastowieczne witraże, których autorem jest Eissing. Przedstawione są postaci Chrystusa i św. Mateusza. Postać Chrystusa na witrażu wzorowana jest na słynnej rzeźbie Chrystusa w kościele NMP w Kopenhadze. Rzeźba została wykonana przez słynnego rzeźbiarza duńskiego Bertela Torwaldsena w 1821 r.

Najważniejsze wydarzenia w historii Kościoła Kolegiackiego

1124 – Misja chrystianizacyjna św. Ottona z Bambergu przechodzi przez Ziemię Myśliborską z Santoka przez Nowogródek Pomorski, Giżyn i Lipiany do Pyrzyc.
1261 – Przed tym rokiem najprawdopodobniej rozpoczęto budowę pierwszego granitowego kościoła.
1271 – Zniszczenie pierwszego kościoła w czasie najazdu Bolesława Pobożnego.
1298 – Odbudowa kościoła p.w. św. Piotra i Pawła.
1.VI 1298 – Margrabia Albrecht III ustanowił Kapitułę Kolegiacką w składzie: proboszcz, dziekan i 12 kanoników. Kapituła myśliborską otrzymała od biskupa kamieńskiego pełnomocnictwa do sprawowania nadzoru nad kościołami w Nowej Marchii. Proboszcz parafii kolegiackiej był pierwszym prałatem Nowej Marchii.
1433 – Kolegiata wraz z całym miastem została spalona przez husytów, ocalał jedynie klasztor.
1481 – Wzmianka o kaplicy Mariackiej znajdującej się w miejscu dzisiejszej zakrystii.
1538 – Margrabia Jan z Kostrzyna przyjmuje wiarę luterańską, jego nadworny kaznodzieja przybywa do Myśliborza, aby nakłonić Kapitułę do przyjęcia nowej wiary. Misja ta kończy się fiaskiem. Kilka tygodni później przybywa kolejny duchowny luterański Wencel Kielmann, który zajmuje z podburzonym tłumem kolegiatę. Wencel Kielmann został pierwszym proboszczem luterańskim w Myśliborzu.
1539 – Wielki pożar zniszczył kolegiatę i miasto, pozostały jedynie zewnętrzne mury.
1539-1593 – Funkcje kościoła parafialnego pełni kościół klasztorny.
1585-1592 – Odbudowa kościoła kolegiackiego.
21 .XI. 1593 – Kościół poświęcono jako świątynię luterańską.
1630 – Splądrowanie kościoła przez wojska cesarskie i zniszczenie organów.
10.V. 1655 – Kolejny wielki pożar zniszczył świątynię i 250 domów.
1655-1676 – Odbudowa kościoła.
1665-1666 – Superintendentem kościoła był polski szlachcic Andrzej Pawłowski.
1683 – Piorun uszkodził wieżę.
1698 – Zakończenie odbudowy i restauracji świątyni.
1718 – Uruchomienie nowego zegara na wieży.
1774 – Odbudowano zwieńczenie wieży. Gałkę, proporczyk i gwiazdę pozłocił stolarz Franke.
1833 – Rozpoczęcie remontu całego kościoła.
1834-1837 – Wykonano nowy dach, sklepienia, wieżę i odnowiono wnętrze.
1904-1905 – Wykonano nową konstrukcję wieży.
1905-1913 – Przeprowadzono kolejną restaurację kościoła, dobudowano wierzchołek wieży, odbudowano sklepienie gotyckie w kaplicy.
1917 – Ufundowano nowe dzwony.
7.X.1945 – Rekonsekracja kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela, pierwszym po wojnie administratorem parafii został ks. Jan Wojtasiak.
1945-1946 – Zostały zlikwidowane drewniane balkony znajdujące się w nawach bocznych kościoła.
1981 – Remont kościoła.
1982 – Renowacja ołtarza.
XI.1992 – Arcybiskup metropolita Marian Przykucki podniósł kościół do godności Kościoła Kolegiackiego i erygował przy tym kościele Kapitułę Kolegiacką, którą tworzyć będzie 6 kanoników gremialnych z Drawna, Recza, Kierzkowa, Chojny, Morynia i Myśliborza, oraz Kanonicy honorowi

Historię opracował pan Marek Karolczak.

Serdecznie dziękuję za pozwolenie umieszczenia jej na stronie.

Opracowanie komputerowe i przygotowanie ilustracji – Karolina Błażejewska

Zdjęcia

Zdjęcia przedstawiające kolegiatę, zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz możecie znaleźć w Galerii Myśliborskiej(w tej chwili jest ich około 200) Poniżej prezentuję kilka wybranych zdjęć.

Chcesz więcej zdjęć? Zajrzyj do Galerii Myśliborskiej lub kliknij w poniższy link.

Zdjęcia Kolegiaty

Panorama

Poniżej dodaję panoramę wewnątrz kościoła. Ponieważ jest to panorama wykonana 5 lat temu(rok 2005), a w naszym kościele wiele się zmieniło, postanowiłem ja dodać do historii kolegiaty p.w. św. Jana Chrzciciela w Myśliborzu.
[ivp]kosciol-kopia.ivp[/ivp]

Prezentacja 3D

Obiekt w 3D wykonał Mateusz Glinka

Wyświetl w Google Earth